Sparta Zabrze i jej protoplaści

Sparta Zabrze jest kolejnym klubem, który zostaje objęty patronatem medialnym przez Galaktyczny Futbol. Na początek współpracy zamieszczam artykuł o historii zabrzańskiego klubu. Publikacja ukazała się na łamach https://mikulczyce-mikultschutz-klausberg.blogspot.com/

12 lutego 1906 roku w Mikulczycach powstało niemieckie towarzystwo gimnastyczne Turnverein in Mikultschütz. W 1920 roku wydzielił się z niego klub piłkarski Sportfreunde 1920 Mikultschütz. W sezonie 1922/23 drużyna odbywała spotkania w rozgrywkach klasy A okręgu Bytom Zachód. W tym czasie sportowcy usilnie domagali się nowoczesnego boiska. Ich prośbą stało się zadość w 1928 roku. Sportplac, w części sfinansowany przez rząd, w części przez gminę, powstał na terenie zrekultywowanego kamieniołomu wapienia. W 1930 r. zespół awansował do 2 ligi okręgowej, gdzie jako beniaminek został wiceliderem. W kolejnym sezonie powtórzył swój wynik. W 1936 r. za sprawą nazistowskiej polityki dokonano zmiany nazwy miejscowości, a zarazem i klubu. Sportfreunde 1920 Klausberg – tak teraz brzmiała nazwa – w roku 1937 wywalczył awans do najwyższych rozgrywek. W 1941 roku doszło jednak do podziału piłkarskiego Śląska na dwa niezależne sportowo regiony, na Górny i Dolny, co w dużej mierze spowodowane było komplikacjami związanymi w panującą wojną. Górny Śląsk obejmował  swym zasięgiem 29 okręgów piłkarskich. 

W lutym 1942 roku doszło w Mikulczycach do meczu z zabrzańską drużyną Hindenburg 09. Przy prowadzeniu 2:1 bramkarz gospodarzy Nowara (na zdjęciu)w 84 minucie obronił strzał napastnika gości Kruzela. W wyniku złości Kruzel uderzył Naware, na co publiczność zareagowała wtargnięciem na murawę. Mecz został przerwany i zakończony dotychczasowym wynikiem. Po incydencie stadion Sportfreunde został zamknięty na kilka tygodni. Podobna sytuacja miała miejsce w sezonie 43/44, gdy Klausbergpodejmował drużynę 1.FC Hindenburg. Po brutalnym faulu niejakiego Bednarza na piłkarzu z Mikulczyc, doszło do bójki pomiędzy drużynami. Mecz zakończył się skandalem, a jego echa dotarły do samego Berlina. 

W barwach drużyny Sportfreunde występowało, aż trzech reprezentantów Śląska: napastnik Hubert Renk, obrońca JózefLukaschek oraz bramkarz Gerhard Nowara. Oprócz nich w drużynie grał m.in. Woitzik, Krafczyk, Siwy, Tilgner, Daidek, Kuth, Kukla, Hoffmann, Jaworski czy Knöfel. W tym samym czasie, w miejscowości działała inna niemiecka drużyna – Vorwärts Klausberg. Obydwa kluby po przejściu frontu wojennego w 1945 roku przestały istnieć. 

W 1920 roku, równolegle z niemiecką drużyną Sportfreunde, założono polski klub piłkarski – Piast Mikulczyce. Drużyna przynależała do Górnośląskiego Związku Okręgowego Piłki Nożnej. W sprawozdaniu GZOPN za rok 1924 wymienia się 101 klubów należących do związku, jednakże wzmianki o Piaście brak. Można zatem wysnuć przypuszczenie, że w początkowej fazie prosperowania, klub miał liczne problemy, w konsekwencji czego został rozwiązany. Niemniej w latach ’30 drużynaPiasta Mikulczyce ponownie funkcjonowała. Poświadczają o tym informacje zamieszczone w lokalnej prasie. W 1930 roku klub brał udział w rozgrywkach o puchar wędrowny Śląska Opolskiego, w trakcie których zmierzył się z drużyną Naprzód Bytom. W tym czasie prezesem klubu był niejaki Kaczmarek. Ogólnodostępne, lakoniczne informacje na temat Piasta, nie pozwalają na opisanie szczegółowej historii klubu – z pewnością Piast wymaga głębszego zbadania, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że to najstarsza polska drużyna piłkarska rodem z Mikulczyc. 

Kolejną polską drużyną piłkarską w Mikulczycach, oficjalnie zarejestrowanym przez niemiecką administrację – w oparciu o konwencję genewską – był Robotniczy Klub Sportowy (skr. RKS) Mikulczyce. Drużyna powstała w 1933 roku licząc ponad trzydziestu członków. Przewodniczącym klubu był Norbert Krawczyk, sekretarzem Józef Kęsy, a skarbnikiem Teodor Skowron. RKS Mikulczyce należał do utworzonego w 1930 roku Związku Robotniczych Klubów Sportowych (skr. ZRKS) z siedzibą w Zabrzu. Związek zrzeszał wszystkie RKS’y na terenie Niemiec. Pierwszy zorganizowany turniej piłkarski odbył się pod koniec 1933 roku. W jednym z meczy mikulczycka drużyna rozgromiła stosunkiem 6:0 RKS Zaborze. Ciężko stwierdzić na jakim boisku RKS Mikulczyce rozgrywał swoje mecze. Z całą pewnością stadion gminnyz powodów politycznychbył poza zasięgiem polskiej drużyny. Wszystkie Robotnicze Kluby Sportowe oprócz rozwoju sportowego – podobnie jak inne polskie związki i towarzystwa – kładły duży nacisk na krzewienie ducha polskiego. Tym samym, były ością w gardle niemieckiej administracji. W 1937 roku po wygaśnięciu konwencji genewskiej, wzmogły się prześladowania wszystkich polskich drużyn. 6 czerwca ’37 postanowiono rozwiązano ZRKS, jednakże tego samego dnia powołano do życia Związek Polskich Klubów SportowychSiła (skr. ZPKS).Automatycznie wszystkie RKS’y zostały przemianowane na PKS. Zmiana nazwy miał sugerować jakoby powstała zupełnie nowa organizacja, rzecz jasna władze niemieckie nie dały się nabrać. Pogarszające się stosunki pomiędzy państwami nie sprzyjały organizacji zawodów sportowych. W 1938 roku – nie bez problemów – rozegrano w Zabrzu mały turniej. W 1939 roku po ataku Niemiec na Polskę wszelkie organizacje, w tym harcerstwo czy kluby piłkarskie, zostały definitywnie zdelegalizowane.

Po zakończeniu wojennej zawieruchy – w zupełnie nowej rzeczywistości – polskie kluby sportowe rozpoczęły reaktywację. W maju 1945r. odrodził się Robotniczy Klub Sportowy Mikulczyce. W innych dzielnicach tworzących dziś Zabrze sytuacja wyglądała podobnie. W samych Mikulczycach w ten czas działały dwa RKS’y – Mikulczyce i Ludwik. W 1948 roku oba kluby zostały połączone w Międzyzakładowy Zjednoczony Klub Sportowy Mikulczyce(skr. MZKS Mikulczyce). W następnych latach dochodziło do kolejnych fuzji. Łączenie przyzakładowych drużyn piłkarskich było konsekwencją konsolidacji licznych kopalń przynależących do Zabrzańskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego. W 1950 roku w Mikulczycach funkcjonował już Klub Sportowy Górnik Mikulczyce (skr. KS Górnik Mikulczyce). W 1964 roku po kolejnych fuzjach powstał Międzyzakładowy Klub Sportowy Mikulczyce (skr. MKS Mikulczyce). W 1968 mikulczycki klub wchłoną drużynę Górnik Rokitnica tworząc Międzyzakładowy Górniczy Klub Sporotwy Mikulczyce-Rokitnica (MGKS Mikulczyce-Rokitnica). Kolejna konsolidacja miała miejsce w 1973 roku. Po połączeniu z drużyną Górnik Biskupice, w Mikulczycach powstał Górniczy Klub Sportowy Sparta Zabrze (skr. GKS Sparta Zabrze) przy kopalni Pstrowski. 

Zaraz po wojnie Sparta Zabrze (jako RKS) rozgrywała mecze w klasie A. W 1949 klub zdobył mistrzostwo grupy II klasy A i bezskutecznie walczył o awans do III ligi. W 1952 roku Sparta (ówczesny KS Górnik) niespodziewanie spadła do klasy B a następnie do C. Kolejne lata przyniosły jednak serię awansów, aż w końcu w 1957 roku, klub wywalczył upragniony awans do III ligi. Niestety beniaminek nie sprostał przeciwnikom i w następnym sezonie powrócił do klasy A.  W 1959 Sparcie udało się ponownie awansować do trzecioligowych rozgrywek. W tym czasie zespół został znacząco odmłodzony. Oparcie drużyny na juniorach odniosło efekt i Sparta (alias Górnik Mikulczyce) w trzech kolejnych sezonach zdobyła wicemistrzostwo grupy w III lidze (mistrzami zostali kolejno: Szombierki Bytom, Slavia Ruda Śląska i  Górnik Radlin). W 1963 roku klub zdobył upragnione mistrzostwo – niestety ex aequo z Górnikiem Wałbrzych. O awansie miał zadecydować dodatkowy mecz w Opolu. Spotkanie zakończyło się wynikiem 0:0 i do II ligi awansowali piłkarze z Wałbrzycha, ponieważ we wcześniejszych meczach z Mikulczycami uzyskali lepszy bilans bramkowy. Awans Sparty Zabrze (MGKSu Mikulczyce-Rokitnica) do II ligi (odpowiednik dzisiejszej Nice I Liga) udał się dopiero w 1972. W między czasie przedwojenny stadion przeszedł gruntowną modernizację. Powstały istniejące do dziś trybuny i budynek gospodarczy. GKS Sparta w II lidze grał przez cztery sezony, po czym spadł do III ligi, gdzie nieprzerwanie występował do 1985 roku, kiedy to spadł do ligi okręgowej, gdzie kilkukrotnie zespoły prowadzone przez Zabrzańskich trenerów awansowały do IV ligi jednak nigdy nie goszcząc na dłużej. Aktualnie zespół seniorów po reaktywacji wywalczył awans po 6 latach nieobecności z C klasy do B klasy Zabrzańskiego Podokręgu. 

Stadion w Mikulczycach dysponuje trybunami o wysokości dwunastu rzędów, które dawniej umożliwiały oglądanie meczów 13 tysiącom widzów – taki rekord frekwencji padł w 1972 roku na meczu ze Śląskiem Wrocław. Obecnie na mikulczyckim stadionieswoje mecze rozgrywają III ligowe rezerwy Górnika Zabrze oraz Kobiecy Klub Sportowy Zabrze.  

Wśród wychowanków klubu na pierwszym miejscu należy wymienić Jerzego Gorgonia. Oprócz jednego z najlepszych polskich obrońców, w mikulczyckim klubie rozpoczynali swoje kariery tacy piłkarze jak Ryszard Cyroń czy Jerzy Kulanek.Warto wspomnieć o wychowankach Adrianie Masarczyku, Krzysztofie Markowskim, Kamilu Łączku, Rafale Jabłońskim, Hubercie Jarominie oraz kilkunastu innych zawodnikach, którzy reprezentowali w późniejszych etapach swojej kariery klubu ekstarklasowe czy 1 ligi a byli wychowankami Sparty!

******

Publikacja o aktualnej sytuacji Sparty Zabrze ukaże się w najbliższym czasie.